ΑΤΕΛΕΙΩΤΟΣ Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ , ΤΟΝ ΜΗΝΑ ΑΥΤΟΝ
ΑΘΩΟ ΑΙΜΑ ΡΕΕΙ ΣΕ ΟΛΗΝ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1941 Οι βάρβαροι Γερμανοί κατακαίνε το χωριό Σκινές των Χανίων.
Οι
Γερμανοί έκαψαν το χωριό, εκτέλεσαν κατοίκους και οδήγησαν τα
γυναικόπαιδα σε εξορία στην περιοχή Αποκορώνου. Στην είσοδο του
κατεστραμμένου χωριού τοποθέτησαν πινακίδα με την αναφορα: «Γερμανική
ιδιοκτησία».
—1943 Κανονιοβολήθηκε το χωριό Καλουτάς του Κεντρικού Ζαγορίου Ηπείρου.
Την
1η Αυγούστου το χωριό κανονιοβολήθηκε από το Γερμανικό Πυροβολικό που
έδρευε στην περιοχή Ελεούσα έξω από τα Ιωάννινα και σκοτώθηκαν δύο
άτομα. Επίσης, το χωριό πυρπολήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1943 από γερμανικό
στρατιωτικό τμήμα της Ορεινής Μεραρχίας Εντελβάις.
5 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Στις 5 Αυγούστου 1944 ο Αυστριακός στρατιώτης Otmar Dorne
εγκατέλειψε το γερμανικό στρατό κατοχής και εντάχθηκε στο 30ο Σύνταγμα
του Ε.Λ.Α.Σ., που έδρευε στο βουνό Πάικο. Το γεγονός της αυτομόλησης
του Dorne, αλλά και η παρουσία του λοχία των SS, Φριτς Σούμπερτ
(γνωστού από τη θηριωδία του Χορτιάτη), οδήγησαν στην ομαδική εκτέλεση
της 14ης Σεπτεμβρίου 1944 στα Γιαννιτσά. 112
άνθρωποι εκτελέστηκαν εκείνη τη μέρα, αφού πρώτα χτυπήθηκαν με
σιδηροσωλήνες. Τα βασανιστήρια, που υπέστησαν ήταν φρικτά. Γυναίκες
βιάσθηκαν, άλλες κατακρεουργήθηκαν. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες πολίτες ήταν και ο Δήμαρχος Γιαννιτσών, Θωμάς Μαγκριώτης.
Οι
διηγήσεις των αυτοπτών μαρτύρων σοκάρουν. Στις 18 Σεπτεμβρίου μέρος
της πόλης παραδόθηκε στις φλόγες και οι Γερμανοί με τους συνεργάτες
τους εκτέλεσαν τους πολίτες που συνάντησαν στο δρόμο. Η έρευνα στο
ληξιαρχείο του Δήμου Γιαννιτσών βεβαιώνει 38 νεκρούς εκείνη τη μέρα
στους δρόμους της πόλης. Οι νεκροί έμειναν εκεί, άταφοι. Έγιναν τροφή
για τα γουρούνια. Ο Σουηδός πρεσβευτής, Τύμπεργκ αναφέρει ότι το ένα
τρίτο της πόλης καταστράφηκε από φωτιά. Οι Γιαννιτσώτες εγκαταλείπουν
την πόλη. Καταφεύγουν στα χωράφια του βάλτου και διαμένουν σε πρόχειρες
καλύβες. Ο Εμίλ Βένγκερ επισκέφθηκε τα Γιαννιτσά λίγες μέρες μετά την
ομαδική εκτέλεση, ως εκπρόσωπος του Διεθνούς, Ερυθρού Σταυρού και
γράφει χαρακτηριστικά «Τα Γιαννιτσά είναι ήδη μία νεκρά πόλις» . Στις
20 Σεπτεμβρίου 1944 επιτροπή πολιτών των Γιαννιτσών επέστειλε μήνυμα
προς την Εθνική Κυβέρνηση εκθέτοντας τα γεγονότα της σφαγής και
ζητώντας όπλα. Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τα Γιαννιτσά στις 3 Νοεμβρίου
του 1944.
9 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το Ολοκαύτωμα του Τυμφρηστού.
Τα
Γερμανικά στρατεύματα κατοχής επεχείρησαν δύο φορές κατά του χωριού.
30 Οκτωβρίου με 11 Νοεμβρίου 1943 ήταν η πρώτη (βλ. 30-Οκτωβρίου) και
9-13 Αυγούστου 1944 η δεύτερη:
Η
ολοσχερής πυρπόληση του χωριού έγινε κατά τις επιχειρήσεις αντιποίνων
από τις Ναζιστικές δυνάμεις, που είχαν ως βάση τη Λαμία. Οι Ναζιστικές
δυνάμεις ενήργησαν αιφνιδιαστικά με αποτέλεσμα να μη δοθεί ο χρόνος
στους κατοίκους να μεταφέρουν τα στοιχειώδη υπάρχοντά τους στα
παρακείμενα δάση όπου είχαν καταφύγει και αποκρυβεί. Η πυρπόληση
ολοκλήρου του χωριού ήταν πλέον γεγονός με κατάπληκτους τους κατοίκους
να παρακολουθούν τις περιουσίες τους και τους κόπους τους να
παραδίδονται στις φλόγες. Αποτέλεσμα της ολοσχερούς αυτής πυρπόλησης
ήταν η καταστροφή: 155 διώροφων πέτρινων οικιών 5Χ9 μέτρων. κεραμοσκεπών
με μπαλκόνι και εξωτερική σκάλα, 5 καταστημάτων, 154 αποθηκών
διαστάσεων 4Χ6 μ. λαμαρινοσκεπών με τα οικόσιτα ζώα (πτηνά, αιγοπρόβατα
και βοοειδή), του πέτρινου Δημοτικού Σχολείου 20Χ8 μ., των 3 εκκλησιών
(Αγίου Αθανασίου, Αγίου Γεωργίου και Μεταμορφώσεως του Σωτήρος) και του
Κοινοτικού καταστήματος. Με την πυρπόλησή του καταστράφηκαν ολοσχερώς
και τα αρχεία της Κοινότητας.
Επίσης, κατά την Γερμανική κατοχή 1941-1944 πέθαναν από ασιτία 12 κάτοικοι του χωριού….
10 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Η Υπάτη του Νομού Φθιώτιδας για δεύτερη φορά γίνεται στάχτη από τους Ναζί.
Η
Υπάτη πυρπολήθηκε τρεις φορές από τους Γερμανούς και βομβαρδίστηκε με
πυροβολικό αρκετές. Οι ημερομηνίες των πυρπολήσεων είναι:
17 Ιουνίου 1944
10 Αυγούστου 1944
12 Οκτωβρίου 194
11 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1941
Βαλκάνια: Το Ραίχ προτείνει στη Βουλγαρία να μπει στον πόλεμο. Τα
αποτελέσματα γι’ αυτή την συνεργασία είναι γραμμένα εις τους τάφους
πολλών Ελλήνων…
13 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 7.000 Γερμανοί, με πυροβολικόν και αεροπορίαν, επετέθησαν εκ τεσσάρων σημείων κατά των Ανωγείων
Κρήτης, άτινα ήσαν συμμαχικόν κέντρον υπό τον Άγγλον συνταγματάρχην
Τόμ, συνεργαζόμενον μετά των ελληνικών ανταρτικών ομάδων. 940 οικίαι
μετεβλήθησαν εις ερείπια, οι δε νεκροί και τραυματίαι ανήλθον εις πολλάς
εκατοντάδας. Οι Γερμανοί εξετόπισαν ακολούθως 2.500 γυναικόπαιδα.
—Σάρχος Ηρακλείου Κρήτης, 13 Αυγούστου 1944.
Μέσα
στην εκδικητική τους μανία οι κατακτητές, όπως έχαναν τον πόλεμο,
ύστερα από την απαγωγή του στρατηγού Κράϊπε και με την προοπτική της
αποχώρησής τους, ήλθαν στις 13 Αυγούστου 1944 και στο ΣΑΡΧΟ. Και ήλθαν
για να εκδικηθούν, για να αιματοκυλήσουν, για να φοβίσουν και να
αφανίσουν το χωριό.
Μαζεύουν τους άνδρες από τα σπίτια, απ΄ όλο το χωριό, στην εκκλησία. Διαλέγουν είκοσι οι Γερμανοί τους πιο νέους και τους καλύτερους του χωριού,
χωρίς να λείπουν και οι ηλικιωμένοι και μαζί με αυτούς και τον Πρόεδρο
της Κοινότητας Γεώργιο Ζαχαρία Χριστοδουλάκη. Τους συγκεντρώνουν
μπροστά από το χώρο που είναι σήμερα το Μνημείο των θυμάτων, 13
Αυγούστου 1944, πρωινό. Και όμως η ώρα εκείνη και η μέρα η τραγική δεν
ήταν το τέλος του θανατικού. Εκτός από τους είκοσι που εκτέλεσαν μέσα
στο χωριό, κάτω από τα βλέμματα των δικών τους, πήραν και άλλους
δεκαπέντε Σαρχιανούς, για να τους κάνουν αρχικά υποζύγια και ομήρους
στην επιδρομή αυτών των ημερών που βρισκόταν σε εξέλιξη. Τους οδηγούν
στα Ανώγεια για να μεταφέρουν ότι άρπαζαν και έκλεβαν ως τις 22
Αυγούστου, όπου για να τους κλείσουν το στόμα για όσα είδαν και
άκουσαν, τους εκτελούν στα Σίσαρχα, στην άκρη μιας απότομης μιρκής
ρεματιάς.
Ήταν
η δεύτερη εκτέλεση που υφίστανται μέσα στον Αύγουστο του ΄44 οι
άνθρωποι του Σάρχου. Ο δραματικός λοιπόν απολογισμός ήταν, είκοσι μέσα
στο χωριό- αόρατη στήλη θυσίας στην καρδιά του- και δεκαπέντε ακόμα από
τους ανθρώπους του στα Σίσαρχα, που ακολούθησαν το μαρτυρικό δρόμο των
πρώτων. Κι είναι ακόμα κοντά σ΄ αυτούς άλλος ένας από τους σημαντικούς
ανθρώπους του χωριού, πατριώτης και ευεργέτης, ο Νικήτας Γεωργίου
Στρατάκης που εκτελέστηκε στην Αγιά στις 19-8-1942. Ήταν από τους
πρώτους αντιστασιακούς.
Χάνεται ο Γεώργιος Γεπεσάκης στις μέρες της μάχης της Κρήτης.
Σκότωσαν και έγδαραν τον 75άχρονο πολεμιστή Ζαχαριάδη Μιχάλη, το νεώτερο Δασκαλογιάννη. Να προστεθούν ακόμη τρεις, σε όλους αυτούς, που έπεσαν στην Αλβανία στο έπος του ΄40.
Πιστεύουμε
ότι η αναλογία με τον πληθυσμό του χωριού μας είναι μεγάλη. Μεγάλη και
η προσφορά και η θυσία του Σάρχου στον αγώνα για την ελευθερία και την
τιμή της Κρήτης, της χώρας μας. Τους χάσαμε, σπάραξε η καρδιά μας, η
ζωή μας σημαδεύτηκε, ο αποκεφαλισμός του χωριού και η διακοπή της
συνέχεια των γενεών έχει συνέπειες που παρά τις προσπάθειές μας τις
πληρώσαμε ακριβά και ίσως ακόμα πληρώνουμε.
14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Οι Γερμανοί πυρπολούν το Πλατύστομο Φθιώτιδος.
—Στις
Βουκολιές Χανίων γίνεται το καθιερωμένο παζάρι παραμονή της Παναγιάς,
όπου οι κάτοικοι της γύρω περιοχής προμηθεύονται η εμπορεύονται τα
λιγοστά προϊόντα, όσα δηλαδή τους άφησαν οι άρπαγες του μόχθου τους. Τη
μέρα αυτή γίνεται μπλόκο και συλλαμβάνονται πολλοί. Οδηγούνται στο
κολαστήρι της Αγιάς, όπου επί 45 μέρες και νύχτες περνούν στιγμές
τρόμου, φρίκης και αγωνίας.
16 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1943 Γερμανική δύναμη 400 ανδρών καταστρέφει ολοσχερώς το χωριό Κομμένο της Άρτας και εξοντώνει 317 κατοίκους (145 άνδρες και 172 γυναίκες).
Απο την Σφαγή στο Κομμένο Άρτας - Ποταμοί Αίματος Αθώων
Πατριωτών .
Τα
χαράματα, ωστόσο, της 16ης Αυγούστου εκατό άντρες, κατά τον Άγγλο
ιστορικό Mark Mazower, 400 κατά τον Κομμενιώτη γυμνασιάρχη Στέφανο
Παππά, του 12ου λόχου του 98ου Γερμανικού Συντάγματος, το οποίο έδρευε
στην περιοχή της Φιλιππιάδας, μια μικρή κωμόπολη 10 περίπου χιλιόμετρα
Βόρεια της Άρτας, σταθμεύουν έξω από το Κομμένο. Αποστολή του 12ου
λόχου ήταν η εξόντωση των ανταρτών που δρούσαν στην περιοχή και η
εξαφάνιση του χωριού που τους υποστήριζε και τους προμήθευε με τρόφιμα
και άλλα απαραίτητα για την αντίστασή τους εναντίον των Γερμανών.
Διοικητής του 98ου Συντάγματος ήταν ο συνταγματάρχης Γιόζεφ Ζάλμινγκερ,
που παινευόταν πως μετέτρεψε το 98ο σε σύνταγμα για τον Χίτλερ. Αυτός
την προηγούμενη μέρα συγκέντρωσε τους γερμανούς στρατιώτες για να τους
ανακοινώσει πως Γερμανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στο Κομμένο και όφειλαν,
γι’ αυτό, να δράσουν αμέσως για σκληρά μέτρα εναντίον των ανταρτών και
ξεκλήρισμα του χωριού που είχαν το λημέρι τους.
Διοικητής του 12ου λόχου ήταν ο υπολοχαγός Ρέζερ, πρώην στέλεχος της νεολαίας του Χίτλερ. Οι στρατιώτες ήταν στο σύνολό τους κληρωτοί.
Με
την ανατολή του ήλιου, αφού πρώτα πήραν το πρωινό τους και κύκλωσαν το
χωριό, οι μονάδες εφόδου έλαβαν με δύο φωτοβολίδες το σύνθημα και
άρχισαν να βάλλουν με όπλα, με πολυβόλα, χειροβομβίδες και όλμους. Δεν
άφηναν τίποτε όρθιο. Έκαιγαν ό,τι έβρισκαν μπροστά τους και σκότωναν με
μιαν απερίγραπτη αγριότητα άντρες, γέροντες, γυναίκες και παιδιά. Ακόμη
και μωρά. Ολόκληρες οικογένειες κάηκαν ζωντανές μέσα στα σπίτια τους,
πριν ακόμη ξυπνήσουν και καταλάβουν τι γίνεται γύρω τους. Άλλοι έτρεχαν
στους δρόμους να σωθούν και έπεφταν από τις σφαίρες που θέριζαν το
χωριό. Ανθρώπινα σώματα κόπηκαν στα δυο η διαλύθηκαν και δε βρέθηκαν
ποτέ. Φαίνεται πως η διαταγή ήταν σαφής: να μη μείνει τίποτε ζωντανό σ’ ένα χωριό που αποτελούσε φωλιά των ανταρτών.
Έξι
ώρες κράτησε η σφαγή. Δρόμοι, αυλές, καμένα σπίτια, κήποι, χαντάκια, η
πλατεία, ολόκληρο το χωριό γέμισε πτώματα, που μερικά έμεναν άθαφτα
για αρκετές μέρες, αφού δεν απέμεινε κανείς ζωντανός απ’ τους συγγενείς
για να τους θάψει. Πρόχειρα και στον τόπο ακριβώς της σφαγής άνοιξαν
λάκκους κι έριξαν τους νεκρούς μέσα, για να μην τους φάνε τα σκυλιά και
τα όρνια και να μην πέσουν αρρώστιες αγιάτρευτες στο χωριό. Όσοι
σώθηκαν έπρεπε ν’ αντέξουν και ν’ αφήσουν γι’ αργότερα τα δάκρυα και
τον πόνο.
Στο
σπίτι του Θόδωρου Μάλλιου γινόταν ο γάμος τη κόρης του Αλεξάνδρας με
το Θεοχάρη Καρίνο από τον Παχυκάλαμο, χωριό κοντά στο Κομμένο. Χάθηκαν όλοι. Τους έκαψαν και τους σκότωσαν. Τριάντα με τριάντα πέντε άτομα.
Από τα 12 μέλη της οικογένειας του οικοδεσπότη Θόδωρου Μάλλιου σώθηκαν
εκείνο το πρωινό μόνο δύο, ο Αλέξανδρος και η Μαρία, που είχαν φύγει
μόλις πριν λίγα λεπτά για να φροντίσουν στο χωράφι τα ζώα. Οι ναζί δε
σεβάστηκαν και δε λογάριασαν τίποτε και κανέναν. Σκότωσαν και τη νύφη
την Αλεξάνδρα και το γαμπρό το Θεοχάρη.
Η
ειρωνεία της Ιστορίας είναι πως οι γερμανικές υπηρεσίες, στα επίσημα
έγγραφά τους, έκαναν λόγο για ληστές και αντάρτες στο Κομμένο και
προετοίμασαν τους στρατιώτες για μια μεγάλη αναμέτρηση με τις δυνάμεις
των αντιστασιακών οργανώσεων. Και το τραγικό πως εδώ μέσα δε βρήκαν την
παραμικρή αντίσταση, δεν ακούστηκε ούτε ένας πυροβολισμός εναντίον
τους, παρά μόνο ακούγονταν τα βογκητά, οι λυγμοί και οι θρήνοι των
έντρομων άμαχων κατοίκων του χωριού από τους δικούς τους μονάχα
πυροβολισμούς και το δικό τους θανατικό.
Μέσα σ’ ένα πρωί το Κομμένο μέτρησε 317 θύματα
μιας θηριωδίας και μιας βαρβαρότητας που δεν την αντέχει ακόμη και να
την ακούει κανείς. Εξοντώθηκαν 20 οικογένειες, εκτελέστηκαν 97 νήπια
και παιδιά ηλικίας έως 15 ετών, θανατώθηκαν 119 γυναίκες.
17 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το Μπλόκο της Κοκκινιάς με τις εκατόμβες νεκρών αρχίζει…
20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Ναύπακτο.
21 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Οι Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Αγυιά Κρήτης.
— Οι Γερμανοί εκτελούν Έλληνες στην Δαμάστα του Ηρακλείου Κρήτης.
Λίγο
πριν τη Δαμάστα, υπάρχει σηματοδοτημένος δρόμος αριστερά, που οδηγεί
στο Κερατίδι. Σε ένα ύψωμα ανατολικά της Δαμάστας, βρίσκεται το μνημείο
και οι τάφοι των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς Δαμαστιανών. Στο
σημείο αυτό, που τώρα είναι περιφραγμένο και δασωμένο με κυπαρίσσια,
έγινε η εκτέλεση. Φυτεύτηκαν 30 κυπαρίσσια ένα για κάθε παλικάρι που
εκτελέστηκε από τους Γερμανούς.
Το
σαμποτάζ της Δαμάστας οργανώθηκε και εκτελέστηκε από ομάδα Ανωγειανών
ανταρτών, στην οποία συμμετείχαν έξι Ρώσοι στρατιώτες. Επικεφαλής και
εμπνευστής της επιχείρησης ήταν ο φιλόδοξος Άγγλος λοχαγός Μπιλ Μος, που
είχε πάρει μέρος και στην απαγωγή του Κράιπε. Κάθε πρωί στις 8-9,
περνούσε από τη Δαμάστα, κατευθυνόμενο από το Ηράκλειο στα Χανιά, ένα
φορτηγό με το ταχυδρομείο, το οποίο συνοδευόταν από 30 οπλισμένους
Γερμανούς στρατιώτες και από ένα τεθωρακισμένο όχημα με μυδράλιο. Το
μπλόκο στήθηκε ένα χιλιόμετρο δυτικά της Δαμάστας. Οι αντάρτες
επιτέθηκαν, σκότωσαν αρκετούς Γερμανούς και εξαφανίστηκαν, με απώλειες
ένα νεκρό (από την ομάδα των Ρώσων) και δυο τραυματίες.
Οι
Γερμανοί θεώρησαν ότι οι κάτοικοι του χωριού ήταν συνεργοί, επειδή δεν
μίλησαν για να παρεμποδιστεί το σαμποτάζ και σε αντίποινα, στις 21
Αυγούστου 1944, διάλεξαν τους 30 πιο «μάχιμους» άνδρες του χωριού και
τους εκτέλεσαν στο Κερατίδι. Η Δαμάστα εκκενώθηκε και ισοπεδώθηκε.
—21 Αυγούστου 1944, η Καλοσκοπή
(Κουκουβίστα) Φωκίδος καίγεται για δεύτερη φορά μέσα στον ίδιο χρόνο.
Ακολουθεί μάχη μέσα στο χωριό με 6 νεκρούς αντάρτες και άγνωστο αριθμό
Γερμανών εκτός από έναν λοχαγό που δεν κατόρθωσαν να τον πάρουν μαζί
τους φεύγοντας. Κατά την Γερμανική κατοχή η Καλοσκοπή (Κουκουβίστα)
γνώρισε το μένος των κατακτητών με συχνές επιδρομές και βομβαρδισμούς.
Τις πιο δραματικές στιγμές όμως οι κάτοικοι του τις έζησαν το Πάσχα του
1944 και τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, όταν οι κατακτητές έκαψαν το
χωριό δύο φορές.
22 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Η καταστροφή του Άνω Μέρους Ρεθύμνου και η εκτέλεση των τριάντα οκτώ (38) κατοίκων του.
— Το μακελιό των χωριών Κέντρους: Βρύσες, Σμιλέ και Καρδάκι Ρεθύμνου, το χρονικό μιας καταστροφής.
Κατά
το μεσημέρι οι Γερμανοί έπαιρναν τους άνδρες δυο-δυο, τους οδηγούσαν
λίγο πιο πέρα σ' ένα σπίτι και τους εκτελούσαν, χωρίς να μπορούν να
προβάλλουν, άοπλοι όπως ήσαν, την παραμικρή αντίσταση. Το μόνο
που έκαναν εκείνη τη στιγμή είναι, πως έριχναν περιφρονητικές ματιές
στους κατακτητές και τους έλεγαν με το βλέμμα τους αλλά και με λόγια
άνανδρους. Όλοι τους με υπερηφάνεια και με το κεφάλι ψηλά αντίκρισαν το θάνατο. Είναι
γλυκύς ο θάνατος για την Πατρίδα. Μετά την εκτέλεση έριξαν πάνω στους
νεκρούς εύφλεκτες ύλες και τους έβαλαν φωτιά. Μια φλόγα τινάχτηκε
δεκάδες μέτρα ψηλά σαν ύστατος χαιρετισμός στους ήρωες που σκεπάστηκαν
στα ερείπια του σπιτιού. Στην ίδια θέση ακριβώς σήμερα έστησαν οι
χωριανοί ένα καλλιμάρμαρο μνημείο και σε μία αναμνηστική πλάκα είναι
χαραγμένα τα ονόματα των παλικαριών, που θυσιάστηκαν για την Πατρίδα. Η
μανία των κακούργων δεν περιορίστηκε μόνο στις εκτελέσεις των αθώων
αυτών ανδρών. Την άλλη μέρα άρχισε η πυρπόληση του χωριού ολόκληρου.
Έθεταν με τη σειρά στα σπίτια εκρηκτικές ύλες και τα ανατίναζαν στον
αέρα. Τελευταία άφησαν τα 3 σπίτια που έμεναν στη μέση του χωριού.
Έδωσαν και σ' αυτά φωτιά και έφυγαν αφήνοντας πίσω τους μόνο ερείπια. Φρίκη, ερμιά, θάνατος! Η εικόνα που παρουσίαζε το χωριό ήταν πραγματικά βιβλική. Όσοι
χωριανοί κατάφεραν μετά από μέρες να γυρίσουν πίσω, αντίκρισαν μια
εικόνα φρικιαστική. Ένα χάλασμα όλο το χωριό. Το αίμα των ηρώων ήταν
νωπό ακόμη στους δρόμους και στους τοίχους και μόνο καπνοί έβγαιναν.
30 οι νεκροί.
—Η ίδια ακριβώς καταστροφή έγινε και στους άλλους δυο οικισμούς του χωριού, στο Σμιλέ και στο Καρδάκι. Τους άνδρες του Σμιλέ τους σκότωσαν στις Βρύσες και μετά έκαψαν τον συνοικισμό.
Στο Καρδάκι έγινε άλλη εκτέλεση και στήθηκε κι εκεί ηρώο των πεσόντων και στη μαρμάρινη πλακά του είναι 19 ονόματα: 6 Καρδακιανοί, 4 Βρυσανοί, 6 Γερακαριανοί, 2 Γουργουθιανοί.
27 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1943 Βομβαρδισμός και εκθεμελίωση από Ναζιστές του χωριού Βορίζια του Ηρακλείου Κρήτης.
Λίγες
μέρες μετά τη φονική μάχη στο Τραχήλι , οι Γερμανοί κατακτητές
θεώρησαν υπεύθυνο το χωριό Βορίζια για τα όσα είχαν πάθει στο Τραχήλι
και ετοιμάζουν αντίποινα. Το πρωί στις 27 Αυγούστου του 1943, οι
Γερμανοί παρουσιάζονται αναπάντεχα στο χωριό. Δεν πρόλαβε να
κυκλοφορήσει η άσχημη είδηση και οι Ναζί είχαν κυκλώσει το χωριό. Χωρίς
την παραμικρή καθυστέρηση συγκεντρώνουν όλους τους κατοίκους του
χωριού στον περίβολο της εκκλησίας. Παρατάσσουν τους άντρες σε μία
γραμμή και επιλέγουν τρεις, τους οποίους χωρίς καμμία άλλη διαδικασία
τους στήνουν στον τοίχο και τους εκτελούν. Την
επόμενη μέρα εκτελούν μία γυναίκα και έναν άντρα. Απομακρύνουν αμέσως
μετά τα γυναικόπαιδα σε ασφαλές μέρος και περιμένουν. Δεν πέρασε πολύ
ώρα και εμφανίζονται 7 Στούκας. τα οποία αφού έκαναν την αναγκαία
αναγνωριστική πτήση, επανέρχονται και αρχίζουν τον βομβαρδισμό του
χωριού ρίχνοντας 21 βόμβες. Μέσα σε λίγα λεπτά της ώρας τα Βορίζια δεν
υπήρχαν πλέον. Τα πάντα είχαν μεταβληθεί σε ένα σωρό από ερείπια. Οι
Γερμανοί εκδηλώνοντας όλο το μίσος της ανθρώπινης κακίας τους,
καταβρέχουν με εύφλεκτα υλικά ότι έχει απομείνει όρθιο για να το κάψουν.
Με τη συμπλήρωση της καταστροφής οδηγούν τον πληθυσμό του χωριού στη
Νύβριτο και εκεί τον εγκατέλειψαν. Τότε οι δύστυχοι και κατατρεγμένοι
Βοριζιανοί αναζήτησαν προσωρινή στέγη στα γύρω χωριά. Δίκαια λοιπόν τα
Βορίζια είναι το πρώτο χωριό που ερημώθηκε στην Κρήτη και μάλιστα το
μόνο με τον τρόπο αυτό. Η Κρήτη, Η Ελλάδα, ο Κόσμος ολόκληρος πρέπει να
αισθάνονται ευγνώμονα αισθήματα σ΄αυτούς τους ανθρώπους, που ποτέ δεν
δίστασαν μπροστά στο βωμό του Εθνικού χρέους και της Ελευθερίας.
Θύματα:
Χρήστος Δ. Καργάκης – Εκτελέστηκε στις Μοίρες 4/7/1943
Νικόλαος Ι. Φαραγκουλιτάκης – Εκτεέστηκε στις Μοίρες 4/7/1943
Ευστάθιος Ζ. Καμπουράκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943
Βασίλειος Στ. Ζαχαριουδάκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943
Γεώργιος Κ. Καργάκης – Εκτελέστηκε 27/8/1943
Ελένη Ν. Ανδρουλάκη – Εκτελέστηκε 28/8/1943
Ευστάθιος Ζαχ. Ζαχαριουδάκης – Εκτελέστηκε 28/8/1943
Θεοχάρης Εμμανουήλ Καργάκης – Εκτελέστηκε 2/1/1943
Χρόνης Ν. Μακριδάκης – Εκτελέστηκε 6/9/1943
Εμμανουήλ Αβραάμ Βεϊσάκης – Εξαφανίστηκε 14/9/1943
Αριστείδης Φαν. Σαλούστρος – Εκτελέστηκε 14/10/1943
Στυλιανός Δρακ. Βεϊσάκης – Εξαφανίστηκε 14/10/1943
Χαράλαμπος Θεοδ. Χαραλαμπάκης – Εξαφανίστηκε 14/10/1943
Φραγκιαδάκης Διονύσης από τα Βορίζια.
—Το χωριό Μουσιωτίτσα
στην Ήπειρο φλέγεται για ακόμη μια φορά. Μετά την 25η Ιουλίου της
ίδιας χρονιάς, ακόμη μια αναίτια σφαγή λαμβάνει χώρα στο μαρτυρικό
χωριό…
Στις
27 Αυγούστου άλλο τμήμα Γερμανών καίει 17 άτομα μέσα στο χωριό σε
αντίποινα εκτέλεσης Γερμανού αξιωματικού από αντάρτες σε γειτονικό
χωριό, οικογένειες Γεωργίου και Αποστόλου Γάκιου. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο ο
αριθμός των νεκρών ανέρχεται σε 152».
28 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το ολοκαύτωμα του Μαλαθύρου Χανίων.
Στις
28 Αυγούστου 1944, ενώ οι καμπάνες ετοιμάζονταν να ηχήσουν χαρμόσυνα
και λυτρωτικά αναγγέλλοντας το τέλος του χιλιόχρονου Γ΄ Ράιχ, οι
Γερμανοί επέδραμαν με πρωτοφανή αγριότητα κατά του ελληνικού χωριού
της Κισάμου Μαλάθηρο και εκτέλεσαν ένα από τα πιο στυγερά κακουργήματα
της απαίσιας κατοχής τους. Περίτρομοι ξυπνούσαν οι χωρικοί σαν από
εφιαλτικό όνειρο και έβλεπαν πλάι τους τους σφαγείς, που τους άρπαζαν
και τους οδηγούσαν στο δημοτικό σχολείο και στη θέση Πατήματα του
χωριού.
Εξαντλητική
και ιεροεξεταστική, ήταν η ολοήμερη ανάκριση των ανδρών. «Που είναι
οι Άγγλοι, που είναι τα όπλα, που είναι ο πομπός του ασυρμάτου», ήταν
οι στερεότυπες ερωτήσεις. Στις αρνητικές απαντήσεις των παλικαριών
τρομερά και θανατηφόρα κτυπήματα καταφέρονταν εναντίον τους .Το αίμα
από τις πληγές είχε καταβρέξει τα φτωχικά τους ρούχα και σχημάτιζαν μια
εικόνα ανατριχιαστική και τρομακτική.
Το απόγευμα μια θλιβερή συνοδεία σχηματίστηκε, που την έκλεισαν πάνοπλοι οι σφαγείς απ΄ όλες τις πλευρές.
………61
μάρτυρες βάδιζαν στο δύσβατο δρόμο και κανένας δεν άρθρωνε λέξη. Τα
μάτια ερευνητικά στρέφονταν προς όλες τις κατευθύνσεις και αναζητούσαν
εξιχνίαση της πορείας. Όλοι προαισθάνονταν το μεγάλο κακό, αλλά και
κανείς δεν ήθελε να πιστέψει. Ήλπιζαν ότι θα τους φυλάκιζαν στη Βαστίλη
της Κρήτης, Αγιά.
………Στη
θέση Φαράγγι το όνειρο διαλύθηκε και η ελπίδα έγινε οικτρά πλάνη. Οι
κάννες των όπλων και των πολυβόλων στράφηκαν κατά πάνω τους. Δεν
πρόλαβαν να συνειδητοποιήσουν την απειλή και ένιωθαν τσιμπήματα στο σώμα
τους. Έβλεπε ο ένας τον άλλο να σωριάζεται και να καλεί σε βοήθεια.
Σε λίγα λεπτά και οι 61 είχαν πέσει στη γη. Βαριές ανάσες πόνου και
απόγνωσης έβγαιναν από λίγα στόματα. Οι απόστολοι του θανάτου και του
ολέθρου ξέκοψαν από τις θέσεις τους και σαν απόκοσμα φαντάσματα πηδούσαν
πάνω από τα αιμόφυρτα κορμιά και φύτευαν την κολασμένη χαριστική βολή.
—Στον Κακόπετρο Χανίων ένα τραγικό συμβάν θα μείνει για πάντα να στιγματίζει τους φασίστες κατακτητές.
Στη
στροφή του δρόμου πάνω από το σχολείο, ένα φορτηγό αυτοκίνητο
προερχόμενο από την Παλαιοχώρα είναι γεμάτο επιβάτες με προορισμό τα
Χανιά. Ο οδηγός υποχρεώνεται να σταματήσει και όλοι οι επιβάτες να
κατέβουν, αφήνοντας τις αποσκευές τους στο αυτοκίνητο. Επιβάτες και
αποσκευές ελέγχονται εξονυχιστικά. Σ΄ ένα σακίδιο βρίσκουν λίρες Αγγλίας
και έγγραφα της Αγγλικής αντικατασκοπείας. Αμέσως τα πολυβόλα
στήνονται και τους λένε πως, αν δεν παρουσιαστεί ο κάτοχος του
σακιδίου, θα εκτελεστούν επί τόπου όλοι. Τότε, ένα 24χρονο παλικάρι, ο
Νικόλαος Γερωνυμάκης, από την γειτονική Γρα Κερά, πράκτορας της
αγγλικής κατασκοπείας, με το κεφάλι ψηλά, βγαίνει δύο βήματα μπροστά
και, με φωνή στεντόρεια σα να μιλούσε η Κρήτη ολόκληρη, φώναξε: «Δικό
μου είναι το σακίδιο». Από τη στιγμή αυτή, αρχίζει το μαρτύριο του ήρωα
που ευτυχώς δεν κράτησε πολύ.
Με
σχοινιά δένεται στο άγκιστρο ενός τζιπ που με ταχύτητα τον σέρνει στο
σκυροστρωμένο δρόμο, μπροστά στα έντρομα μάτια των συνεπιβατών του κι
οι κοφτερές πέτρες του κρεουργούν το νεανικό κορμί του. Μισοπεθαμένο,
με θρυμματισμένα τα κόκαλα, χωρίς να γογγύζει η να εκλιπαρεί, τον
λύνουν από το αυτοκίνητο, του δένουν με σύρμα το δεξί χέρι με το
αριστερό πόδι και τον κρεμούν σε μια αγριοαχλαδιά και με λογχισμούς τον
αποτελειώνουν.
29 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1944 Το ολοκαύτωμα του Κοξαρέ στο Ρέθυμνο της Κρήτης.
Τα
ξημερώματα της 28ης Αυγούστου οι Γερμανοί περικυκλώνουν το χωριό και
συλλαμβάνουν όποιον προσπαθεί να βγει η να εισέλθει στο χωριό. Την
επομένη 29 Αυγούστου ξεκινά η επιχείρηση ενάντια στο χωριό.
Συγκεντρώνουν τους κατοίκους στην αυλή της εκκλησίας και προσπαθούν να
εντοπίσουν κάποιους οργανωμένους στην Αντίσταση. Ορισμένοι καταφέρνουν
να διαφύγουν. Στη συνεχεία βάζουν φωτιά και ανατινάζουν το χωριό. Καίνε
έναν ηλικιωμένο παραπληγικό μέσα στο σπίτι του.
Στις συλλήψεις που ακολούθησαν αρκετοί Κοξαριανοί εστάλησαν όμηροι στη Γερμανία και μόνο δυο επέστρεψαν.
—Το Λιδορίκι (Φωκίδα) στις φλόγες.
Το
Λιδορίκι κάηκε από τους Γερμανούς όπως και το Αιγίτιο και αποτελούν
σύμβολα του αγώνα και της αντίστασης στους Γερμανούς εισβολείς.
